Smaken van whisky
Whisky is een zeer complexe drank, hoewel whisky slechts bestaat uit water, graan en gist. De smaaksamenstelling is echter complex en bestaat vaak uit een mix van allerlei smaken. Hoe dat komt leggen we hieronder uit.
Invloed van de omgeving op de smaak van whisky
De smaak van whisky wordt bepaald door een groot aantal verschillende factoren. De smaak wordt beïnvloed vanaf het groeien van het graan, via het drogen van de malt tot aan het rijpen in een houten vat.
Een aantal factoren
Hieronder staan een aantal factoren die invloed uitoefenen op de smaak van whisky.
- De graansoort
Bijvoorbeeld zoals gerst, maïs, rogge. - Het klimaat waarin het graan groeit
Zoals de temperatuur, zon, regen en de wind. - De omgeving
Natuurlijk de grond waarin het graan groeit, de omgeving zoals bijvoorbeeld vlak bij zee, wat een zilte smaak geeft. - De destillatietechniek
Soorten ketels (enkel Pot Still, dubbel Coffey Still), en het aantal keren destilleren. - De vaten
Meestal gemaakt van eiken. Ze bepalen 40 tot 80% van het uiteindelijke pallet van smaken van de whisky. - De houtrijping van de vaten
De ouderdom, houtsoort, wat erin gezeten heeft (bourbon, sherry, port, wijn). - Het wel of niet gebruiken van turf
Om te filteren of om de malt mee te drogen, wat de rokerige smaak geeft. Zie hieronder. - Het water dat wordt gebruikt in de destillatie
Bijvoorbeeld bronwater, smeltwater of door turfgrond gefilterd water.
De combinaties van bovenstaande factoren zijn eindeloos. Zo ontstaan enorm veel soorten whisky met elk een eigen smaak en karakter.
Smaken van whisky in de vier Schotse hoofdregio's
Zelfs binnen één land kunnen de smaken enorm verschillen. Als voorbeeld noemen we de vier regio's van Schotland met een aantal trefwoorden voor de gemiddelde smaak.
- The Highlands (lijst van Single Malt uit The Highlands)
Bloemen, heidehoning, soms klein beetje rokerig. - The Lowlands (lijst van Single Malt uit The Lowlands)
Estery (een vakterm voor geurig, fruitig), licht, gras. - Spyeside (lijst van Single Malt uit Speyside)
Fruit, noten, gekruid. - The Islands (lijst van Single Malt uit Campbeltown en van The Islands)
Zout, rokerig.
Whiskysmaken in profielen
Whisky wordt vaak in algemene termen in groepen of profielen ondergebracht, ook wel smaakprofielen genoemd. Dat gebeurt op verschillende manieren.
Lijst van smaakprofielen
- Mild en zacht
Smaken (termen) die daarbij horen: Zachte, ronde smaak, fluweel, subtiel en elegant. - Medium en granig
Graan, havermout, peer, abrikozen, honing, soms kruidig. - Vol en rijk
Intens, zoet, gedroogd fruit (zoals abrikoos, rozijnen), karamel en noten. - Krachtig en rokerig
Intens rokerig, haardvuur, eikenhout, soms ziltig, soms jodium.
Anderen delen de smaakprofielen van whisky anders in.
Andere indeling van smaken
- Licht en bloemig
- Fruitig en kruidig
- Rijk en rond
- Vol en rokerig
Overeenkomsten tussen de verschillende profielen
Deze profielen zijn goed vergelijkbaar met de vier die erboven genoemd worden.
- Mild en zacht = licht en bloemig.
- Medium en granig = fruitig en kruidig.
- Vol en rijk = Rijk en rond.
- Krachtig en rokerig = vol en rokerig.
Overige invloeden op de smaak van whisky
Houten vaten
De houten vaten halen ongewenste smaken weg en voegen gewenste smaken toe, waaronder vanille. Hout bevat natuurlijke oliën met vanilline, een stof die naar vanille ruikt. Tijdens het rijpen komt die geur in de whisky. Zo zijn er nog veel meer smaken die tijdens het gehele proces worden overgedragen.
Turf en fenolen
De gerst wordt gefermenteerd tot mout, die daarna gedroogd moet worden. Dit gebeurt vaak boven een rokerig vuur van veen (turf). Dit is van grote invloed op de smaak van de whisky. Zie Turf en phenols »
Lees ook over Smaakdiagrammen van whisky »